ســفال و سفالگری ایران دوره اسلامی


در ایـن دوران كه حدود 1500 سال را شامل می شود سفال و سفالگری وارد مرحله جدیدی شد و در شیوه ساخت تزیین و كاربرد آن تحولات چشمگیری پدیدار گردید . این تحولات كه در ارتباط با ادبیات ، اقتصاد ، خوشنویسی ، نقاشی و تزیینات شكل گرفت و ساخته شد ، دارای ویژگی های گوناگون است كه در طی 15 قرن در شهرها و كارگاه های سفالگری ایران با هنرمندی كوزه گران و سفالگران ساخته و پرداخته شده است .

از انجا كه سفالگری ایران ، در ادوار اسلامی كاملا با دوره های متقدم خود تفاوت فراوانی دارد ، شایسته است به توسعه وگسترش این هنر والای اسلامی در ارتباط با دوره های تاریخی ، سیاسی 15 قرن گذ شته و همچنین شیوه های ساخت انواع سفالینه ، تزیینات ، كوره های سفالگری ، مفاهیم نقوش و انواع نقوش پرداخته شود . 

سفالینه دوره اسلامی به دو گروه عمده بی لعاب و با لعاب تقسیم می شوند . گروه لعابدار از نظر شكل ، لعاب ، طرح و نقوش دارای ویژگیهای خاصی هستند كه هنرمندان سفالگر عهد اسلامی با مهارت و استادی خاصی در كارگاه های گوناگون سفالگری به ساخت آن پرداخته اند .  طرح و نقوش سفالینه اسلامی كه در وهله اول مهم ترین مرحله كار سفالگر است از اهمیت ویژه ای برخوردار است .  

سفالگران از اوایل اسلام تا عصر حاضر از طرح و نقوش مختلف برای آرایش انواع ظروف سفالین این دوره استفاده كرده اند . در ساخت كاسه ، كوزه ،  آبخوری ،  پیاله ، ساغر ، ابریق ، جام ، بشقاب  ، خمره ، از خمیری به رنگ های قرمز . نخودی ، خاكستری  استفاده شده است .

گروه اول یعنی سفالینه بدون لعاب در برگیرنده انواع مختلفی چون سفالینه بی لعاب ساده ، سفالینه بی لعاب با نقش كنده ، سفالینه بی لعاب با نقش قالب زده ، سفالینه بی لعاب با نقش افزوده است كه در كارگاههای گوناگون سفالگری از جمله نیشابور ، ری ، گرگان ، ساخته شده اند . هنرمند سفالگر از انواع طرح و نقوش متداول مانند نقوش گیاهی ، هندسی ، نوشته كوفی ، صحنه های رقص و نوازندگی و دیگر نقوش برای آرایش سفالینه استفاده كرده است .